Dự báo xuất khẩu cá ngừ gặp khó trong nửa cuối năm

Theo VASEP, nguyên nhân chính của sự sụt giảm này là do những lo ngại về việc Mỹ áp mức thuế đối ứng mới, khiến nhiều doanh nghiệp xuất khẩu cá ngừ Việt Nam chủ động dừng giao hàng sang thị trường này để tránh rủi ro bị đánh thuế cao. 
Cụ thể, xuất khẩu cá ngừ sang Mỹ trong tháng 6/2025 chỉ đạt 18 triệu USD, giảm mạnh 41% so với cùng kỳ năm 2024. Mặc dù vậy, Mỹ vẫn là thị trường lớn nhất của cá ngừ Việt Nam với kim ngạch 184 triệu USD trong 6 tháng đầu năm, chiếm gần 39% tổng giá trị xuất khẩu. 
Cùng với Mỹ, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang khối thị trường EU cũng tiếp tục sụt giảm sâu hơn trong tháng 6, giảm 17% và chỉ đạt gần 16 triệu USD. Lũy kế 6 tháng đầu năm, xuất khẩu cá ngừ sang EU chỉ tăng nhẹ gần 1% so với cùng kỳ, đạt 109 triệu USD.
Xuất khẩu sang một số thị trường chủ lực tại khu vực này cũng giảm sâu trong tháng 6 như Hà Lan giảm 30%, Italy giảm 32%. Ngược lại, xuất khẩu cá ngừ sang Đức lại tăng cao 36% trong tháng 6, sau khi giảm liên tục trong 3 tháng qua. Tình hình kinh tế yếu kém tại khu vực Nam Âu và chi phí logistic tăng cao được cho là những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến tiêu thụ thủy sản.
Trong bối cảnh khó khăn chung, thị trường CPTPP lại ghi nhận mức tăng trưởng tích cực với 62 triệu USD (tăng 11%), trong đó xuất khẩu sang Nhật Bản và Canada tăng mạnh lần lượt là 24% và 15%. Đây được xem là điểm sáng đáng chú ý. Ngoài ra, xung đột tại khu vực Trung Đông leo thang đang tác động mạnh tới xuất khẩu cá ngừ sang khối thị trường này, khiến xuất khẩu sang Israel, Nga, Chile trong tháng 6 cũng sụt giảm đáng kể. Tuy nhiên, Thái Lan lại tăng trưởng đột biến tới 137% (20 triệu USD), thể hiện vai trò ngày càng tăng của quốc gia này như một trung tâm chế biến và tái xuất.
Về sản phẩm, nhóm thịt/loin cá ngừ đông lạnh (mã HS0304) ghi nhận tăng trưởng tốt 10%, cho thấy nhu cầu ổn định từ các nhà máy chế biến thực phẩm và siêu thị quốc tế. Ngược lại, nhóm cá ngừ chế biến (mã HS16) giảm 5%, chủ yếu do xuất khẩu cá ngừ đóng hộp giảm mạnh 14%. Điều này phản ánh rõ tác động từ việc thiếu nguồn cung cá ngừ nguyên liệu trong nước đang kìm hãm khả năng đáp ứng các đơn hàng của các doanh nghiệp, đặc biệt là các đơn hàng xuất khẩu sang EU.
VASEP cũng chỉ ra những khó khăn thách thức nội tại ảnh hưởng đến xuất khẩu cá ngừ. Việc sửa đổi Nghị định 37/2024/NĐ-CP diễn ra quá chậm, dù đã có chỉ đạo thực hiện theo trình tự rút gọn, khiến doanh nghiệp lỡ cơ hội khai thác mùa cá ngừ, tiếp tục chịu rủi ro pháp lý và thủ tục. Phương án quản lý bằng hạn ngạch (quota) trong dự thảo mới cũng gây lo ngại vì có thể phát sinh thêm thủ tục và tăng gánh nặng tuân thủ.
Các quy định như giới hạn kích cỡ khai thác, cấm trộn nguyên liệu nội địa với nhập khẩu, yêu cầu chứng từ phức tạp… buộc doanh nghiệp phải nhập cá ngừ nguyên liệu, làm giảm tỷ lệ nội địa, yếu tố quan trọng để hưởng ưu đãi EVFTA. Trong khi đó, hạn ngạch miễn thuế cá ngừ sang EU theo EVFTA (11.500 tấn/năm) thường hết sớm trong 4 – 5 tháng đầu năm. Hết hạn ngạch, doanh nghiệp phải chịu thuế MFN cao, làm giảm sức cạnh tranh.
Hai năm gần đây, tỷ lệ cá ngừ Việt đủ điều kiện ưu đãi giảm mạnh, có lúc chỉ còn 30%, do khó đáp ứng quy định xuất xứ.
Với tất cả những yếu tố trên, VASEP dự báo xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam trong nửa cuối năm sẽ gặp rất nhiều khó han và khó có thể cán đích như năm 2024.