Tôm Việt chịu mức thuế chống bán phá giá của Mỹ cao kỷ lục

Ngày 7/6/2025, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) đã công bố kết quả sơ bộ của đợt rà soát hành chính lần thứ 19 (POR19) về thuế chống bán phá giá đối với tôm nước ấm đông lạnh nhập khẩu từ Việt Nam. Cụ thể, Công ty STAPIMEX (Sóc Trăng) bị áp mức thuế cao kỷ lục 35,29%, cùng 22 doanh nghiệp khác thuộc nhóm đủ điều kiện hưởng thuế riêng biệt. Trong khi đó, Công ty Thông Thuận được xác định không bán phá giá, hưởng mức 0%.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), mức thuế này là cao chưa từng có trong lịch sử 19 năm Việt Nam tham gia các kỳ rà soát thuế chống bán phá giá của Mỹ. Diễn biến này gây lo ngại nghiêm trọng cho doanh nghiệp và người nuôi tôm, đặc biệt trong bối cảnh chính sách thuế quan từ chính quyền Tổng thống Donald Trump ngày càng siết chặt. 
VASEP và doanh nghiệp cho rằng có thể đã xảy ra nhầm lẫn hoặc sai sót trong quá trình tính toán thuế sơ bộ. Trường hợp tương tự từng xảy ra với Công ty FMC trong kỳ POR12 (2019) khi DOC ban đầu áp mức thuế 25,76% nhưng sau đó điều chỉnh xuống còn 4,58% trong kết quả cuối cùng. 
STAPIMEX – doanh nghiệp bị ảnh hưởng nặng nhất lần này – từng chỉ chịu thuế 0,7% trong kỳ POR18. Như vậy, thuế lần này đã tăng gần 5.000%, gây sốc toàn ngành. Doanh nghiệp hiện đã thuê luật sư và đang phối hợp làm việc với DOC để xác định nguyên nhân, đưa ra bằng chứng, phản biện nhằm điều chỉnh mức thuế trong kết quả cuối cùng dự kiến công bố vào tháng 12/2025. 
Theo phản ánh từ các doanh nghiệp, mức thuế 35,29% đáng lẽ chỉ nên áp cho STAPIMEX – bị đơn bắt buộc. Tuy nhiên, DOC lại áp cùng mức thuế này cho 22 doanh nghiệp còn lại, thay vì sử dụng phương pháp tính trung bình như các kỳ trước. Điều này được đánh giá là bất thường và đi ngược thông lệ.
Thêm vào đó, việc Việt Nam chưa được công nhận là nền kinh tế thị trường khiến DOC sử dụng giá trị thay thế từ quốc gia thứ ba (thường là Indonesia) để tính toán chi phí sản xuất, dẫn đến kết quả có thể sai lệch, thiếu khách quan. 
Trên sàn chứng khoán, các doanh nghiệp niêm yết xuất khẩu tôm như Minh Phú (MPC), Sao Ta (FMC), Camimex (CMX) đã có dấu hiệu rung lắc cổ phiếu ngay sau khi thông tin thuế được công bố. Trong đó, CMX có 3 phiên giảm liên tiếp, FMC giảm gần 6% chỉ trong ngày 9/6. 
Dù chưa bị áp thuế mới theo POR19, các doanh nghiệp vẫn chịu ảnh hưởng do tâm lý nhà nhập khẩu Mỹ dao động, dẫn đến điều chỉnh kế hoạch mua hàng, giảm đơn hàng xuất khẩu, ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng, chi phí sản xuất và hoạt động của người nuôi tôm.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp lớn như MPC, FMC, CMX đều đã có chiến lược chủ động, đẩy mạnh phát triển vùng nuôi tôm sinh thái, công nghệ cao, đa dạng hóa sản phẩm, tìm kiếm thị trường thay thế như Nhật, EU, đặc biệt là Australia – nơi tôm Việt Nam có lợi thế cạnh tranh về chất lượng và chế biến sâu.
Theo ông Hồ Quốc Lực – Chủ tịch FMC, việc duy trì đơn hàng sang Mỹ hiện nay chủ yếu để giữ nhịp sản xuất, duy trì việc làm cho người lao động. Tuy nhiên, nếu mức thuế không được điều chỉnh, việc xuất khẩu sang thị trường Mỹ trong thời gian tới sẽ rất gian nan, nhất là khi ngành đang phải cạnh tranh quyết liệt với Ecuador, Ấn Độ, Thái Lan – nơi có chi phí thấp hơn.
VASEP khẩn thiết kêu gọi DOC cân nhắc lại cách tính thuế, bảo đảm công bằng, khách quan và đúng thông lệ. Đây không chỉ là bảo vệ quyền lợi chính đáng của doanh nghiệp Việt Nam, mà còn nhằm duy trì sự ổn định thương mại thủy sản giữa hai nước trong bối cảnh căng thẳng thương mại gia tăng.