Gia tăng giá trị từ chế biến phụ phẩm ngành thủy sản

Trong lĩnh vực thủy sản, tiềm năng từ phế phụ phẩm là rất lớn. Đi đầu trong lĩnh vực sản xuất collagen và gelatin từ da cá tra là Công ty Cổ phần Vĩnh Hoàn. Việc sản xuất collagen và gelatin từ da cá đã giúp công ty này tối ưu hóa được chi phí và lợi nhuận khi tận dụng phụ phẩm trong quá trình sản xuất sản phẩm cốt lõi là cá tra phi lê. Thay vì bị bỏ đi, da cá được dùng làm nguyên liệu đầu vào để sản xuất collagen và gelatin. Ước tính từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Việt Nam hiện đang có 170 – 180 triệu tấn phụ phẩm nông nghiệp mỗi năm. Nếu để không sẽ là nguồn gây ô nhiễm, ngược lại nếu thu hồi xử lý không chỉ mang về ngoại tệ mà còn có thể mang lại khả năng bù trừ carbon thay vì mua tín chỉ, bởi chính sản phẩm tạo ra từ phụ phẩm lại có thể làm giảm carbon nhiều nhất. Kim ngạch xuất khẩu những sản phẩm này có thể đạt con số hàng tỷ USD, nhưng con số này chúng ta chưa tính vào kim ngạch xuất khẩu chung của ngành hàng cá tra. Nếu cộng chung lại có thể thu về từ 3 – 4 tỷ USD từ hoạt động xuất khẩu mặt hàng này.
Ông Phan Thanh Lộc – Chủ tịch HĐQT Vietnam Food phân tích, 1 kg tôm giá chỉ 20 USD, tuy nhiên 1 kg chitosan (phụ phẩm được trích xuất từ tôm) có thể có giá lên tới 500 USD. Ước tính, phụ phẩm từ tôm có thể tạo ra giá trị gấp 20 – 30 lần nếu ứng dụng vào ngành dược phẩm, hay từ 15 – 20 lần nếu ứng dụng vào thực phẩm chức năng.
Theo các chuyên gia, hiện nay, ngành chế biến phụ phẩm thủy sản Việt Nam mới chỉ đạt khoảng 275 triệu USD/năm, nếu khai thác tốt thì nguồn nguyên liệu này có thể cho 4 – 5 tỷ USD/năm. Tại Na Uy, khả năng tạo ra giá trị gia tăng từ phụ phẩm thủy sản giúp sản phẩm tăng gấp 28 lần so với đầu vào. Con số này ở Việt Nam mới dừng lại ở mức gấp 2 – 3 lần.
Tiềm năng thị trường đối với các sản phẩm phụ phẩm nông nghiệp là rất lớn. Tuy nhiên, để tận dụng hiệu quả, đòi hỏi các doanh nghiệp cần có đủ nguồn lực đầu tư công nghệ, nâng cao hiệu quả kinh tế trong chế biến các sản phẩm giá trị gia tăng.
Nông, thủy sản Việt đang bước vào một cuộc chơi minh bạch. Cùng với việc mở cửa thị trường, đẩy mạnh chế biến sâu phụ phẩm nông nghiệp sẽ đem lại nguồn thu hàng tỷ USD cho các ngành hàng nông, thủy sản. Tuy nhiên, ông Lê Sơn Hà – Trưởng phòng Kiểm dịch thực vật, Cục Bảo vệ Thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho rằng, các nhà máy cần cải thiện cơ sở vật chất và quy trình sản xuất để đáp ứng tiêu chuẩn HACCP. Một doanh nghiệp không tuân thủ có thể dẫn đến chi phí lưu kho, lưu bãi cao hoặc thậm chí bị cấm xuất khẩu, gây thiệt hại cho cả ngành.
“Ngành thủy sản áp dụng tiêu chuẩn HACCP từ những năm 2000 đã giúp đáp ứng các yêu cầu khắt khe của thị trường quốc tế. Sức ép từ thị trường sẽ là động lực để thay đổi. Nếu không đáp ứng được, chúng ta sẽ mất cơ hội xuất khẩu”, ông Lê Sơn Hà chia sẻ.
Trên thế giới, mỗi năm nhu cầu sử dụng collagen từ 900 – 950 nghìn tấn, tương ứng với 7,5 – 8 tỷ USD. Nếu chúng ta làm tốt khâu chế biến phụ phẩm da cá tra thành collagen thì sẽ đem lại giá trị gia tăng rất lớn cho ngành hàng này.