Xanh hóa ngành nuôi trồng thủy sản xứ Thanh

Những quyết định mang tính định hướng chiến lược

Thanh Hóa có tiềm năng lớn để phát triển nuôi trồng thủy sản nhờ bờ biển dài, hệ thống sông ngòi, đầm phá và vùng nước lợ phong phú. Tuy nhiên, sự phát triển tự phát, nhỏ lẻ trước đây đã từng khiến ngành đối mặt với nhiều hệ lụy: ô nhiễm môi trường, dịch bệnh lây lan, năng suất và giá trị chưa tương xứng.

Trong bối cảnh đó, xanh hóa và hiện đại hóa trở thành yêu cầu tất yếu, gắn với chiến lược tăng trưởng bền vững của tỉnh. Ngày 18/10/2023, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 3825/QĐ-UBND về Kế hoạch hành động tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030, xác định nuôi trồng thủy sản là một lĩnh vực trọng điểm cần tiết kiệm tài nguyên, giảm phát thải khí nhà kính và bảo vệ hệ sinh thái ven biển.

Qua đó, diện mạo của ngành nuôi trồng thủy sản của tỉnh đã có bước tiến rõ rệt. Nếu như trước kia, người dân nuôi tôm theo kiểu manh mún, “được mùa thì mất giá, được giá thì mất mùa”, thì nay nhiều vùng nuôi tập trung, ứng dụng công nghệ cao đã hình thành. Hiện toàn tỉnh có hơn 1.100 ha vùng nuôi tập trung, cho sản lượng khoảng 12.000 tấn mỗi năm, vừa kiểm soát được dịch bệnh, vừa nâng năng suất, chất lượng sản phẩm.
  Chỉ trong 10 tháng đầu năm 2024, diện tích nuôi thủy sản toàn tỉnh đã vượt kế hoạch, đạt hơn 20.700 ha; sản lượng gần 65.200 tấn, ước cả năm khoảng 74.500 tấn – cao hơn hẳn mục tiêu đề ra. Năm 2023, tổng sản lượng toàn tỉnh đạt trên 215.000 tấn, tốc độ tăng trưởng bình quân hơn 5%/năm. Đây là kết quả cụ thể cho thấy hướng đi mới đã phát huy hiệu quả.

Không chỉ tăng sản lượng, người dân còn thay đổi cách làm. Thay vì nuôi dàn trải, nhiều hộ chuyển sang nuôi thâm canh, bán thâm canh, áp dụng quy trình VietGAP. Nhờ đó, môi trường nuôi được cải thiện, dịch bệnh ít hơn, chi phí thuốc men giảm, lợi nhuận cao hơn. Một số hộ nuôi tôm công nghệ cao tại huyện Hoằng Hóa cho biết, nhờ áp dụng hệ thống xử lý nước tuần hoàn, sản lượng tăng 20–30% so với trước, mà môi trường vẫn được bảo vệ.

Song song đó, hoạt động tái tạo nguồn lợi thủy sản cũng được đẩy mạnh. Chỉ trong hai năm, tỉnh đã thả hơn 11 tấn cá giống xuống các hồ, sông lớn ở miền núi. Người dân quanh hồ không chỉ có thêm nguồn lợi đánh bắt tự nhiên mà còn ý thức hơn trong việc giữ gìn môi trường nước.

Ở lĩnh vực khai thác, Thanh Hóa kiên quyết chống khai thác bất hợp pháp. Các tàu cá được gắn thiết bị giám sát, ngư dân được tập huấn để tuân thủ quy định quốc tế. Hiện toàn tỉnh có khoảng 80 doanh nghiệp chế biến thủy sản, trong đó 6 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu chính ngạch. Nhờ vậy, giá trị xuất khẩu thủy sản năm 2023 tăng mạnh, đạt gần 118 triệu USD, mở rộng thị trường và góp phần từng bước gỡ “thẻ vàng” của EU.

Từ một ngành từng bị chia nhỏ, manh mún, nay thủy sản Thanh Hóa đã dần định hình theo hướng tập trung, hiện đại, thân thiện môi trường. Những thay đổi từ sản xuất của người dân cho đến ý thức bảo vệ nguồn lợi tự nhiên cho thấy “xanh hóa” không chỉ là khẩu hiệu, mà là con đường phát triển tất yếu để thủy sản xứ Thanh vươn xa, chinh phục cả thị trường trong nước và quốc tế.

Hướng tới tương lai xanh và bền vững

Một điểm sáng của thủy sản Thanh Hóa những năm qua là mạnh dạn ứng dụng công nghệ cao. Hiện tỉnh có khoảng 930 ha nuôi tôm thẻ chân trắng, trong đó hơn 220 ha áp dụng mô hình nhà màng, nhà lưới, bể xi măng tuần hoàn nước. Những mô hình này giúp hạn chế dịch bệnh, nâng cao năng suất và mang lại lợi nhuận gấp nhiều lần so với cách nuôi truyền thống.
  Ngoài tôm thẻ, Thanh Hóa còn phát triển ngao, cua xanh, tôm càng xanh, cá rô phi… Nhiều mô hình xen ghép đem lại hiệu quả rõ rệt, như nuôi cua xanh xen tôm sú ở xã Hoằng Châu cho lãi hơn 200 triệu đồng/ha, vừa tận dụng được nguồn thức ăn tự nhiên, vừa giảm ô nhiễm môi trường; hay nuôi tôm càng xanh tại phường Nguyệt Viên cũng đạt 120–150 triệu đồng/ha sau 6 tháng.

Thực tế cho thấy, xanh hóa không chỉ gắn với bảo vệ môi trường mà còn giúp tăng hiệu quả kinh tế, nâng sức cạnh tranh. Các sản phẩm đạt chuẩn VietGAP hay chứng nhận quốc tế có cơ hội tiếp cận thị trường khó tính như EU, Mỹ, Nhật Bản.

Thanh Hóa cũng đang kêu gọi đầu tư vào vùng nuôi tập trung với hạ tầng đồng bộ, hệ thống xử lý nước thải theo tiêu chuẩn quốc tế. Giai đoạn 2023–2027, tỉnh triển khai dự án 400 tỷ đồng (Ngân hàng Thế giới hỗ trợ gần 330 tỷ) nhằm nâng cấp hạ tầng vùng nuôi và khai thác, tạo nền tảng cho phát triển bền vững.

Song song đó, các mô hình nuôi cá trong ruộng lúa, kết hợp cây – cá, tôm – cua – ngao tiếp tục được nhân rộng, vừa giảm dùng thuốc bảo vệ thực vật, vừa cải tạo đất, tận dụng tài nguyên và giảm chất thải.

Tỉnh cũng định hướng phát triển nuôi biển hiện đại với lồng HDPE, giám sát camera, phần mềm điều khiển từ xa, hướng đến sản xuất công nghiệp, giảm tác động môi trường biển. Đây là xu thế chung của cả nước và thế giới, trong bối cảnh nhu cầu thủy sản sạch ngày càng lớn.

Có thể thấy, những năm gần đây, thủy sản Thanh Hóa đã có bước tiến rõ rệt nhờ sự gắn kết giữa chính sách và thực tiễn. Các quyết định của UBND tỉnh vừa định hướng, vừa tạo cơ chế và nguồn lực để phát triển bền vững. Người dân, doanh nghiệp cũng ngày càng nhận thức rõ lợi ích của xanh hóa, mạnh dạn đầu tư công nghệ và đổi mới mô hình, qua đó từng bước xây dựng một ngành thủy sản hiện đại, thân thiện môi trường./.