Bình Định: Đẩy mạnh phát triển nghề nuôi cá lồng bè trên hồ thủy lợi

Toàn tỉnh hiện có 164 hồ chứa có dung tích từ 50.000 m³ trở lên, tổng dung tích thiết kế lên đến 682 triệu m³. Nhiều hồ chứa thủy lợi lớn như Định Bình, Hội Sơn, Vạn Hội, Núi Một… được đánh giá có tiềm năng cao để mở rộng quy mô nuôi trồng thủy sản theo hướng hàng hóa. Đặc biệt, tại hồ Định Bình (huyện Vĩnh Thạnh), hiện có hơn 32 hộ nuôi với 460 lồng nuôi, cho thấy sự chuyển biến, phát triển tích cực trong nuôi trồng thủy sản trên hồ chứa thủy lợi.

Ông Phạm Thanh Nhân, Trưởng phòng, Phòng Nuôi trồng thủy sản, Chi cục Thủy sản Bình Định, cho hay: Tính đến năm 2024, toàn tỉnh hiện có 605 lồng nuôi với tổng diện tích 34.600 m³, sản lượng đạt 920 tấn. Trong đó, đối tượng nuôi chính vẫn là cá điêu hồng chiếm đến 90% tổng thể tích lồng nuôi, còn lại là cá trê, cá lăng nha, cá thát lát… đã mang lại nguồn thu nhập ổn định và từng bước nâng cao đời sống cho người dân.
Mục tiêu của tỉnh đến năm 2025, diện tích nuôi quảng canh hồ chứa đạt 2.250 ha, thể tích lồng nuôi đạt 35.000 m³, sản lượng đạt 2.040 tấn/năm. Đến năm 2030, duy trì nuôi quảng canh hồ chứa với diện tích 2.250 ha, phát triển hình thức nuôi lồng bè với tổng thể tích lồng nuôi đạt 60.000 m³, sản lượng đạt 2.350 tấn/năm.
Bên cạnh đó, Bình Định là địa phương có tiềm năng lớn trong sản xuất và cung ứng giống cá nước ngọt nhờ vào điều kiện tự nhiên thuận lợi, hệ thống thủy lợi phong phú, nguồn nước dồi dào và sự đầu tư ngày càng bài bản vào hạ tầng kỹ thuật và khoa học công nghệ trong lĩnh vực thủy sản. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh đã hình thành nhiều cơ sở sản xuất và ương giống cá nước ngọt với quy mô đa dạng, tập trung chủ yếu tại các huyện như Phù Mỹ, Phù Cát và thị xã An Nhơn.
Trong đó, Trạm Thực nghiệm nuôi trồng thủy sản Mỹ Châu (Trung tâm Khuyến nông) là đơn vị tiên phong và chủ lực, với năng lực cung ứng hàng triệu con giống mỗi năm, phục vụ cả nhu cầu trong tỉnh và các tỉnh lân cận miền Trung – Tây Nguyên. Thạc sĩ Phan Thanh Việt, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Bình Định, cho biết: Trạm Thực nghiệm nuôi trồng thủy sản Mỹ Châu hiện đang sản xuất nhiều loại cá giống nước ngọt có chất lượng tốt như cá rô phi đơn tính, cá điêu hồng, cá trắm cỏ, cá chép lai, cá mè, cá trôi, cá thát lát cườm, cá lăng nha,… Đây đều là những giống cá có giá trị kinh tế, khả năng thích nghi tốt với điều kiện môi trường hồ chứa, đặc biệt phù hợp với mô hình nuôi lồng bè.
Bên cạnh đó, Trạm Thực nghiệm nuôi trồng thủy sản Mỹ Châu đã chủ động chọn lọc, nhân giống, tạo giống bố mẹ có nguồn gốc rõ ràng, chất lượng cao giúp nâng cao tỷ lệ sống và tốc độ tăng trưởng của cá giống sau thả nuôi để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.
Trong bối cảnh nhu cầu mở rộng diện tích nuôi lồng bè trên các hồ chứa ngày càng tăng, việc chủ động nguồn giống tại chỗ không chỉ giúp giảm chi phí đầu vào, mà còn tạo thuận lợi cho việc quản lý dịch bệnh, vận chuyển và thời vụ thả giống phù hợp. Đây chính là lợi thế quan trọng để Bình Định phát triển mạnh nghề nuôi cá lồng bè gắn với chuỗi giá trị từ giống đến tiêu thụ sản phẩm.
Tuy nhiên, dù có nhiều lợi thế nhưng nghề nuôi cá lồng bè trên hồ chứa tại Bình Định vẫn chưa phát huy tối đa tiềm năng do quy mô còn nhỏ lẻ, tự phát, người dân còn khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn ưu đãi để đầu tư lồng bè, giống, thức ăn,… và đặc biệt chưa hình thành được chuỗi giá trị bền vững, sản phẩm phụ thuộc vào thương lái, hợp đồng tiêu thụ sản phẩm còn hạn chế, khiến giá cả bấp bênh, người nuôi thường bị thương lái ép giá vào mùa thu hoạch.
Bà Nguyễn Thị Hồng Ân, Trưởng phòng, Phòng Kinh tế hợp tác và ngành nghề nông thôn, Chi cục Phát triển nông thôn Bình Định, cho hay: Từ năm 2019 đến nay, toàn tỉnh có 46 dự án liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp với tổng kinh phí hỗ trợ lên đến hơn 20 tỷ đồng, chủ yếu trên lĩnh vực trồng trọt và chăn nuôi. Riêng trên lĩnh vực thủy sản, chỉ có 1 dự án được phê duyệt trong năm 2024 từ nguồn kinh phí của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Đó là dự án nuôi cá lồng bè trên hồ Đồng Mít (xã An Trung) hỗ trợ cho 20 hộ dân là người đồng bào dân tộc của Hợp tác xã An Trung.
Vì vậy, việc đẩy mạnh xây dựng các dự án liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm thủy sản là hết sức cần thiết trong thời gian tới nhằm tạo sinh kế, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống, từng bước giúp người dân thoát nghèo bền vững.
Việc tổ chức sản xuất nghề nuôi cá lồng bè thủy lợi gắn với liên kết tiêu thụ sản phẩm theo mô hình hợp tác và tăng cường liên kết với các doanh nghiệp, HTX,… là giải pháp thiết yếu, cần được quan tâm và đẩy mạnh thực hiện. Nếu được đầu tư bài bản và có chính sách phát triển phù hợp, nghề nuôi cá lồng bè trên hồ chứa thủy lợi tại Bình Định có thể trở thành ngành kinh tế mũi nhọn ở nhiều địa phương, góp phần nâng cao thu nhập, giải quyết việc làm và thúc đẩy phát triển nông nghiệp nông thôn theo hướng bền vững.