Hiệu quả từ phát triển nuôi thủy sản theo hướng tập trung

Một số mô hình tiêu biểu trong chuyển đổi diện tích mặt nước
Tỉnh Hà Nam đã chủ động chuyển đổi những vùng ruộng trũng, đất thấp hiệu quả canh tác kém sang mô hình nuôi thủy sản quy mô lớn. Hiện toàn tỉnh có 21 hợp tác xã thủy sản (19 HTX nuôi thủy sản nội đồng và 2 HTX nuôi cá lồng trên sông Hồng), trong đó quy mô mặt nước mỗi đơn vị đạt từ 20–40 ha. Ngoài ra, hàng loạt tổ hợp tác và chi hội nghề nghiệp trong nuôi trồng thủy sản cũng được thành lập, tạo điều kiện liên kết và hỗ trợ sản xuất giữa các hộ dân. Một trong những điển hình nổi bật là Chi hội nghề nghiệp nuôi trồng thủy sản xã Nhân Thịnh (Lý Nhân). Được thành lập tháng 10/2024 với 17 hội viên, Chi hội quản lý tổng diện tích nuôi hơn 20 ha. Chi hội hoạt động trên nguyên tắc tự nguyện, dưới sự định hướng của Hội Nông dân và chính quyền xã, đóng vai trò cầu nối giữa các hộ chăn nuôi với doanh nghiệp, đơn vị cung ứng và ngân hàng.
Hoạt động sản xuất, nuôi trồng thủy sản của Hội viên đã có nhiều khởi sắc với nhiều mô hình tiêu biểu, như: Mô hình nuôi cá ao nổi của ông Nguyễn Văn Ngạn có quy mô hơn 10 ha. Ông Ngạn đang áp dụng nhiều kỹ thuật hiện đại như bạt lót đáy, quạt sục khí, cho ăn tự động, xử lý nước bằng chế phẩm sinh học. Nhờ đó, năng suất đạt khoảng 100 tấn cá/năm, lợi nhuận ổn định từ 300–400 triệu đồng/năm.
Hay như mô hình của ông Nguyễn Xuân Hưng, ông đã chuyển từ nuôi cá sang ốc nhồi trên diện tích 7 sào ao, sử dụng nguồn thức ăn tự nhiên như bèo tấm, rau củ. Sản lượng ốc nhồi đạt 1,3–1,5 tấn/năm, giá bán từ 70.000–90.000 đồng/kg, giúp ông nâng cao hiệu quả kinh tế và giảm công lao động.
Để nâng cao hiệu quả hoạt động, Chi hội còn tổ chức sinh hoạt định kỳ để chia sẻ kỹ thuật, phòng bệnh, cập nhật chính sách và định hướng thị trường. Ngoài ra, Chi hội còn là nơi giúp hội viên tiếp cận vốn vay ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội và Quỹ Hỗ trợ nông dân.
Việc tập trung hóa sản xuất giúp người nuôi dễ dàng tiếp cận và ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật: Ao nổi công nghệ cao (Bờ cao, đáy ao trải bạt, sử dụng sục khí và cho ăn tự động); Công nghệ "sông trong ao" (Tạo dòng chảy nhân tạo giúp cải thiện môi trường nước, tăng mật độ nuôi); Sử dụng chế phẩm sinh học nhằm tiết giảm chi phí xử lý môi trường và phòng bệnh;... Nhờ đó, năng suất nuôi trung bình đạt từ 10–15 tấn/ha/năm, cá biệt như mô hình thâm canh và "sông trong ao" có thể đạt tới 20–30 tấn/ha/năm. Cá trắm đen có giá trị kinh tế cao, có thể cho thu nhập gần 1 tỷ đồng/ha/năm.
Nông dân tích cực đưa vào nuôi các giống thủy sản có giá trị cao: cá trắm đen, cá lăng, cá diêu hồng, cá chép lai, cá chép Koi, ốc nhồi, lươn, cua, ba ba.... Một số hộ liên kết hình thành vùng chuyên canh, hỗ trợ nhau kỹ thuật, giống và tiêu thụ.
Diện tích nuôi trồng thủy sản của Hà Nam hiện có khoảng 5.500 ha, trong đó diện tích nuôi truyền thống khoảng 5.400 ha và đặc sản là 50 ha (cá trắm đen, ốc nhồi, lươn, cua, ba ba…).
Dọc sông Hồng trên địa bàn tỉnh Hà Nam còn có 555 lồng nuôi cá, với tổng thể tích hơn 60.000 m³. Dù diện tích có giảm nhẹ do nhu cầu phát triển hạ tầng, sản lượng và giá trị sản xuất vẫn không ngừng tăng.
Tồn tại và thách thức
Dù đạt được nhiều kết quả, hoạt động nuôi thủy sản theo hướng tập trung còn gặp không ít khó khăn: Một bộ phận người dân vẫn nuôi nhỏ lẻ, quảng canh, chưa áp dụng các tiến bộ kỹ thuật; Thiếu cơ sở sản xuất giống, phụ thuộc vào nguồn cung ngoài tỉnh; Khó khăn trong tiêu thụ do phần lớn sản phẩm tiêu thụ tươi sống, chưa qua chế biến sâu, dễ bị ép giá; Nguồn nước phục vụ nuôi trồng chưa chủ động, phụ thuộc vào thủy lợi trồng lúa; nhiều nơi nguồn nước bị ô nhiễm như sông Nhuệ; Giá thức ăn liên tục tăng, chi phí sản xuất cao, thời hạn thuê đất ngắn không khuyến khích đầu tư dài hạn…
Tuy nhiên, việc phát triển nuôi trồng thủy sản theo hướng tập trung tại Hà Nam đang chứng minh là một hướng đi đúng đắn, giúp chuyển đổi hiệu quả đất nông nghiệp, nâng cao năng suất và giá trị sản xuất. Mô hình Chi hội thủy sản xã Nhân Thịnh là minh chứng rõ nét cho sự chủ động, sáng tạo của nông dân trong liên kết sản xuất. Để phát huy tối đa tiềm năng, ngành cần tiếp tục đẩy mạnh chuyển giao khoa học kỹ thuật, hỗ trợ giống – vốn – thị trường, đầu tư cơ sở hạ tầng và xử lý môi trường, hướng tới một nền nông nghiệp thủy sản bền vững, hiệu quả và hội nhập.